Kuramsal Nitelik Ne Demek? Gündelik Hayatla Kuramsal Bir Yolculuk
Hadi şimdi bir düşünün, en son ne zaman bir kelime duydunuz ve “Aa, bu ne ya?” dediniz. Benim için en yakın örnek geçen hafta bir arkadaşımın “kuramsal nitelik” dediğinde oldu. Hani şöyle bir şey: Arkadaşlarınızla bir mekânda takılıyorsunuz, herkesin kafasında bir sürü düşünce var ama bir tanesi gelip sizi yakalıyor: “Kuramsal nitelik ne demek?”
Bunu duyduğumda “Şimdi, bu ne biçim bir soru ya?” demek istedim. Gerçekten de öyle. Çünkü bir yanda kuramsal bir konu, bir yanda nitelik kelimesi, sanki bana ağır ders kitabı kokusu geldi. Ama, tabii ki hemen pes etmiyorum. Düşünmeye başladım, biraz kuramsal, biraz da pratik… Sonuçta benim gibi her şeye fazla düşünen biri için bu tür konular hayatın ta kendisi.
Kuramsal Nitelik: Gerçekten Ne Demek?
Şimdi, en başa dönelim. Kuramsal nitelik aslında basit bir şey ama biz onu karmaşık hale getirmişiz. “Kuramsal” dediğimizde bir şeyin teoriyle alakalı olduğunu anlıyoruz. Yani, gerçek hayattan ziyade kitaplarda, makalelerde, derslerde daha çok geçiyor. Bu, genelde soyut düşüncelerle ilgili. Hani şu “bilimsel” konuşmalar vardır ya, “Bunun kuramsal bir temeli var” diye başlayanlar… İşte onlardan biri.
Nitelik ise “özellik” demek. Yani, kuramsal nitelik dediğimizde, aslında bir şeyin teorik özellikleri anlamına gelir. Bu kadar. Ama öyle göründüğü gibi basit de değil. Çünkü çoğu zaman teorik bir şeyle pratik bir şeyin farkı çok büyük olabilir. İşte, burada devreye bizim günlük yaşamımız giriyor.
Kuramsal Nitelik Gündelik Hayatta
Bir gün, İzmir’deki kafelerden birindeyiz. Ahmet, “Kuramsal nitelik ne demek?” diye soruyor. Herkes bir duruyor, gözler Ahmet’in üstünde. Aramızda biri teori, diğeri pratik insanı. Ahmet’in kafasında teori var, ama bizde “kuramsal” denilince birden aniden ciddiyet de devreye giriyor.
Benim iç sesim hemen devreye giriyor: “Dur bakalım, burada ne var? Kuramsal nitelik desek, herkes saygı gösterir mi? Yoksa anında alaya mı alırız?”
Ahmet’ten sonra herkes, “Bu soru ilginçmiş ya, gerçek anlamda ne demek?” diyor. Soru aynı, herkes cevap bekliyor. Bir an herkesin zeka seviyesinin yükseldiğini hissediyorum ama sonra aklıma gelen birkaç komik şeyle o ciddiyet anında kayboluyor. O esnada döndüm ve “Evet, kuramsal nitelik… Hani şu, kafada çok iyi duran ama gerçek hayatta kullanılmayan türden bir şey işte!” dedim.
Herkes biraz düşündü, sonra kahkahalar patladı. Evet, kuramsal nitelik, bizde soyut ama hayatın pratik kısmında değil. Hadi bakalım! Kuramsal bir kavramı ciddiyetle tartışmak kolay ama günlük hayatta uygulamak, işte o biraz daha zor.
Teoriyi Gerçek Hayata Taşımak
Şimdi, biraz daha ciddiyete dönüyoruz. Kuramsal nitelik, belirli bir düşüncenin ya da görüşün teorik temellerini ifade eder. Ama teoriler ne kadar derin olsa da bazen gerçek dünyadaki örneklerle bağlantı kurmak zor olabilir. İş yerindeki “performans değerlendirmesi” gibi bir konu mesela. Bu konuyu kuramsal olarak ele almak mümkün: “Çalışanların başarıları nasıl ölçülmeli?” Ama gerçekte, herkesin kafasında “başarı” farklı.
Bu yüzden, kuramsal nitelikleri gündelik hayatta kullanmak, çok fazla soyut düşünceyi pratikle birleştirmeyi gerektiriyor. Bu, aslında insan ilişkilerinde de öyle. Bir arkadaşımın “Çok işim var, bir yere gelemem” demesi, aslında kuramsal bir açıklama olabilir. Ama “Başka birine gitmek istemiyorum, bu yüzden ‘işim var’ dedim” kısmı, pratik bir açıklamadır.
İşte, kuramsal nitelik dediğimizde aslında sadece teoriyle değil, günlük hayattaki kişisel yansımalarla da ilgileniyoruz.
Kuramsal Nitelik ve Benim İçsel Çatışmam
Beni tanıyanlar, her şeye fazla takıldığımı bilir. Geçen hafta arkadaşlarımla bir konuda tartışıyorduk, ben teorik olarak her şeye hak verdim. Ama içimde bir ses hep “Gerçekten mi?” diye bağırıyordu. “Kuramsal bir şey söyledin ama bunun pratikte nasıl işe yaradığını görmek istiyorum,” diyordum.
Bir arkadaşım “Kuramsal nitelik” deyince, ben de her zamanki gibi çok düşündüm. “Peki ya ben, kuramsal nitelikleri sevmiyor muyum?!” derken, bir yandan da, “Yani bu kadar derin düşünmeme gerek yok ya” dedim. Ama işte o an içimdeki ses, o pratik düşünce geldi ve her şey yoluna girdi. Yani, bu kadar kafaya takmaya gerek yok.
Sonuç: Kuramsal Nitelik, Herkesin Anlayacağı Kadar Basit
Görüyorsunuz, kuramsal nitelik ne demek sorusu aslında öyle karmaşık değil. Biraz soyut bir kavram, ama günlük hayatta öyle farklı şekillerde karşımıza çıkabiliyor ki, aslında teoriyi hayata geçirmek çoğu zaman çok daha zor. Bu yazıda biraz kafa karıştırmış gibi oldum ama aslında mesele şuydu: “Her şeyi teorik ya da pratik diye ayırmanın çok da anlamı yok, önemli olan her iki yönü de hayatımıza nasıl entegre edebileceğimiz.”
Kuramsal nitelik, dediğimizde bir düşünceyi, bir anlayışı derinlemesine ele alıyoruz. Ama pratikte, bu kuramlar ya da teoriler, bazen basit bir şekilde hayatımıza entegre olabiliyor, bazen de karmaşıklaşıyor. İşte bu yüzden, her şeye eğlenceli bir gözle bakmak da önemli.
Evet, derinlemesine düşündük ama biraz da eğlendik. Öyle değil mi?